| Notater |
- {geni:about_me}
=ØVRE VIGELAND=
(med hensyn til Vigeland før Niels Jensson se KB2052 Bjørn Knutzon)
Garden var eit bruk fram til 1650-åra, då han blei delt i to mellom Nils Jensson (BK2043) og sønene.
1668 fekk sonen Henrik Nilson (BK2048) 4 eng., («Henrikbruket»). Sonesonen Torgjus fekk 8 eng., men i 1670-åra gav han fra seg 4 eng. til broren Alv («Alv-bruket). Det var såleis 3 jamstore bruk på Øvre Vigeland, det stod ved lagtil 1763, då «Alv-bruket» gjekk inn i «Torgjus-bruket». «Henrik-bruket» gjekk inn under Nedre Vigeland 1789. «Torgjus-bruket» på 8 eng. var ubrigda fram til 1810, då Jens Jørundson selde helvta til sonen Jøren (sjå Moseidjord).
Dei 3 bruka hadde husmannsplassane som sameige. Kverna til Øvre VigelaLnd var sameige
mellom alle 3 kring 1700, men frå 1743 var «Henrikbruket» og «Torgjus-bruket» saman
om ho. 1803 hadde Øvre Vigeland «ubetydeligt qværnebrug», 1822 hadde «Torgjus-bruket» enno ei kvern. (Takst; 1700: 6 rd., 1702: 6 rd., 1743: 20 rd., 1763: 20 rd.,
1786: 3 rd., 1822: 3,6pd.).
Der var anna sameige mellom bruka, «Alv-bruket» og «Torgjusbruket» hadde hest ilag. Dei
hadde likeins sameige i husa, «Alv-bruket» hadde loftet over stova til det andre.
Åker og eng var «til fælles efter skyld . og brug». «Torgjus-bruket» fekk 1726 frå «Alv-bruket»: «een fjerding sæd i Storageren, foruden hans egen part, som hannem nu er udbytted
og afpæled, Og halvparten i den store reen, kaldes Trolledahlen, till hans anden halve part».
1786 fekk det frå «Henrik-bruket» den parten dette åtte i «Løeager», «Aabelvold»,
«Kaalhaveageren», og eit engstykke ved «Bækageren». «Alv-bruket» hadde part i desse
åkrane 1759: «Storageren, Dahlager,
Brukare: ØVRE VIGELAND
Nils Jensson er nemnd som brukar frå 1621, han var f. 1586 og son til Jens Ageson,
Vennesla. Jens åtte Øvre Vigeland, Nils dreiv garden for faren. Ikring 1646 fekk han Y4 hud
ved sk. e. mora, ut i 1650-åra fekk han det gsk. som var att, då faren døydde. Med kona fekk
han Y2 hud i Skoreland (H), åtte det 1624, men selde, før 1644. Kona levde enno 1645, han
svara kopskatt for seg sjølv, «hans quinde, 1 datter».
1624 blei, han og faren steninde av dei fleste eigarane til Heiselfisket, avdi dei hadde fiska
med renselnet lenger enn til midtdjups. Dei rnøtte på åstaden, det blei semje~ (sjå Heisel). I
1650-åra delte han garden med sønene, heldt att helvta til bruks.
Nils var lagrettemann, seglet hans med bumerke finst enno under nokre dokument, 1634-54. Han døydde 1666. - Born:
l. Arnund f. 1615, fekk 1/4 av garden til bruks, men døydde alt kring 1660. Enka hadde bruket 1666, ho fekk 5 eng. til ved sk. e. verfaren.
Born: a. Torgjus f. 1645, fekk 4 eng. Sjå nedanfor. b, Endre f. 1646,
heirne 1666. c. Alv f. 1652, fekk 4 eng. Sjå ned,
2. Henrik f. 1617, fekk 1 gsk. i garden til bruks i 1650-åra. Ved sk. e. faren arva han 4 eng. 3. Ei dotter, f. før 1630, var heime 1645.
4. Gunnvald f. 1646, tente hos faren til 1666. Son: Bergtor f. 1662, kom
til Vennesla, og vigde 1718 med trimenningen Astrid Asmundsdtr. Vennesla,
Såleis blei dei 12, eng, i Øvre Vigeland delt i 3 jamstore bruk etter 1666.
Eg tek her fyrst «Henrik-bruket», Henrik Nilsen (BK2048) - se mere KB2043
så «Alv-bruket», Alv Aamundson (BK2040) son af Aamund Nilson (BK2041)
og til slutt «Torgjus-bruket». Torger Aamundson (BK 2046)
«Alv-bruket»
Alv Amundson (BK2048) var hos mora 1666, og seinare hos broren Torgjus. Han lekl--I '- eng. av broren, truleg i andre helvta av 1670-ård. - Han handla Jacob Andersen Lund, 1702 var gjelda 10 rd. Men bruket var gjeldiritt, og han hadde lausøyre for 37y4 ~d. Av det låg 1 rd. i kleda hans, og 5 rd. i hennar: «I gl. sort klædes klædning, trøie og buxer, 1 gl. rød bals ulden skjorte - 1 gl, sort bais stak med 4 pahr sølv malljer udi snørlivet, 1 rød kledes stak, 1 rød bais trøle, 1
sort klædes trøie med spender udi».
Alv var lagrettemann på alle ting 1693, gjekk opp byte på Heisel 1700, og gjorde arrest der 1701. Stemnevitne s. å. Tilsynsmann for borna til Bergtor Vigeland.
Han vigde med Tone Bjørnsdtr (BK2042) ., dotter til Bjørn Knutson Vigeland, BK 2052, frå Birkenes (G). Ho arva mora Kari Leiuvsdtr. Venne!sla i 1692.
5 born:
1. Mari f. 1682, heime 1702, g. m. Gåmål Gregerson Kvarsteinsmonen. 2. Amund Alvsen BK2038 f. 1686, tok over bruket.
3. Jørund f. 1691, heime 1702, døydde ugift før 1718.
4. Asgjerd f. 1695, g. m. Ola Salveson me' Saga.
5. Endre f. 1699, til Skomagarfjellet u. Vigeland.
Alv døydde 1702, Tone arva 13/4 rd., son 31/4. Ho sat med bruket vidare, hadde Bernt Torkellson Vennesla som lagverje, medan Torgjus Vigeland hadde tilsyn med borna. Ho pantsette garden for 20 rd., men greidde å løyse det inn attfør 1718. Då hadde ho lausøyre for 27 id., og «ingen bortskyldig gjeld forklares at være».
1718 gav ho frå seg garden til sonen, Amund Alvsen BK2038 borna betalte skiftet, son arva 7V4 rd. Tone gav se,g i follaug, skulle få 3 t. korn årleg. Sidan dei andre borna ikkje fekk noko i fastegodset, skulle verdottera yte 2 avdei 3 t., og fóre kretturet hennar «forsvarligen», 1. ku og 3 smålog. Og
«vermoderen skall blive her paa gaarden till hendes døde dag, og med ved og varme forsynes». AV Testen skulle Endre gje 10 nott., og kvar verbror 7 nott. korn.
Åmund Alvson fekk bruket frå mora utan vederlag, men truleg hadde han sjølv lagt ut pengar til innløysinga av pantet. Han vigde med Siri Olsdtr., dotter til Ola Gunnarson Moseid. 1718 hadde ho enno tilgodes 6 rd. av arven hos broren Markus. - Forutan bruket hadde han 1718 lausøyre for 56Y2 rd., men mot dette kom det gjeldskrav på 49 rd.:
Kjøpmenn: Peder Clausen 81/2, Margrethe sl. Jacob Andersens 8Y2, Anders Jacobsen Lund
3/2, Christen Hansen Smed 2V2, Christen Knudsen Mørk 2, Morten Michelsen 7y4 rd.
Bygdefolk: Markus Moseid 14V2, Gunnar Olson Moseid 3 ort, Anders Moseid 3v2 ort, Amund
Vigeland 1y2 ort.
Av lausøyren låg 7 rd. i sylv, 5y2 rd. i kleda hennar, og 5y2 rd. i kleda hans: «6 pahr forgyldte staxbohns mallier, 1 snørekjæde med naal, I mindre ditto, 1 pahr store forgyldte trøie spender - 1 brun klædes klædning, kjoel og buxer, 1 rød kirsels ulden skjorte». Alv åtte to bøker: «Den forordnede kirke-, psalme-, og evangelie bog, 1 mindre ditto». -
2 born:
l. Ola Omundsen (BK2039) f. 1713, verje Markus Moseid. Fekk bruket.
2. Alv Omunsen (BK0954) f. 1718, verje Auen Mosby. Soldat i 1. Mandalske kompani frå 1734, dimittert 1739, men stod i landvernkompaniet til etter 1748. Han budde, i byen (Kristianssand) , kona døydde før 1739. Levde enno 1763.
Alv Haddé eit barn 1739, kanhende den Ommund Alfsen Vigeland, (BK0929) som budde i byen, (Kristianssand) skomakar, 1793 «i fattige omstændigheder», g. m. Sara Jakobsdtr. (BK0930) syster til deknen Anders Birk i Tveit.
Born: Jacob, skomakar i Aalborg, og Rannel, (BK0964) g. m. skomakar Niels Nielsen Buene. - Ein annan son kanhende den Tellef Alfsen Vigeland, L 1754, som var hoggar i byen 1801, g. m. Tone Villumsdtr.
Amund døydde 1718, ved skiftet blei det berre att 8 rd. av lausøyren, og det fekk Siri til likfe~r4 og skiftekostnader. «De ncærværende creditorer betroe ænken deris gjeld uden noget udleg af boen at begjære, Og vill ænken stræbetill de fraværende med dag og stunder efter yderste muelighed at betahle».
Siri blei sitiande med garden, fekk heile~ bruket ved sk. e. vermora s. å., mot å ta på seg det meste av follauga. Broren Markus var lagverje for henne, medan Ola Auenson Mosby var ombodsmann for borna. - Samstundes fekk ho 27V2 rd. ho hadde ståande i Moseid. Ho vigde like etter med Per Jonson, som tok over bruket. Han var f. 1676, son til Jon Kristenson, hu,smann under Moseid. Mora Sønni Persdtr. var frå Jeppestøl.
Per var gjeldfri 1727, og 1728 var det berre 1/3 rd. til buet etter Peder Clausen. Dei åtte berre 2 eng. i bruket, resten hadde borna hennar. Men lausøyren var verd 73 rd., av det var sylvet 8V4 rd., kleda hans 6V2 rd., og kleda hennar 13 rd.:
«1 brun klædes klædning, kjoele og buxer, 1 brun klædes klædning, trøie og buxer, 1 blaa bais undertrøie med staalknapper, 1 pahr gamle støfler - 6 pahr forgyldte staxbohns mallier, 1 mallie staxbohne af 21 ringer, 1 pahr store forgyldte trøyespender, 1 støkke af et lidet hals-klud spende med 2 løv udi, 1 snøre kjæde med naal, 1 mindre ditto - 1 rødt sarses skjørt, 1 sort klædes skjørt, 1 gl. blaat stameths skjørt, 1 gl. fildtes skjørt, 1 sort klædes trøie med løiels bohrder, I rød trøie, 1 rød klædes trøie, I nyt blaa blommed
plydses snørliv, 1 gl. grønt snørliv, 1 bais undertrøie, 1 strie sae~rk med lærrets overdeel, I strie ditto, 1 gammel ditto, 1 pahr hvide vanter, 1 revskinds hue, 1 lærrets tørklæde, 1 grovere ditto, 2 snee klæder, 1 lærrets forklæde med hed søm, 1 trykt cartuns forklæde, 1 blaa strie ditto, 1 guult ditto, 2 fjelle beldter.»
Per var ikkje skrivefør, men hadde 4 bøker: «1 kirke psalme og evangelie bog; 1 liden kirke-bog, 2 gamle bøger». Han skulle ha møtt på tinget 1728, men å. e. sa dei han «er fra sin sands», og på 3. ting blei han kjend fri for gjelda til Peder Clausen, «saa lenge manden er fra sin s<:~ndz og indted kand svare».
- Born:
1. Amund f. 1720, kom med broren til Ludefladen. 2. Kari f. 1720 (tvilling), hos broren i Ludefladen, døydde ugift.
3. Kristen f. 1722, på Vigeland 1754, 9. m. Tora Olsdtr. Homme. Flytte til Vennesla, var fyrste husmannen i Ludefladen.
Siri døydde 1727, likferda kom på 8y2 rd., ervingane betalte skiftet. Per arva 41 rd. og 1 eng., son fekk 7V4 rd. og 2/9 eng. Per var der kring 1730~ og seinare, men kom så til sonen i Ludefladen, der han døydde.
Ola Omundson tok over bruket ein gong i 1730-åra, Hadde Markus Moseid som verje til
1734, og Auen Asmundson Mosby seinare. - i 1740-åra dreiv han både eikelast og furelast frå skogen til bruket. - Han var lagrettemann på tinga i 1746.
Vigde med Kciri Andersdtr., f. 1713. Eg kjenner berre til sonen: Amund, konf. 1756 som nr. 2 av 3.
Svein Amundson og versonen Jørund Jensson på grannebruket heldt oppe eit odelskrav på
desse 4 eng. Dei esla seg til å reise odelsak, men då gjorde Ola semje med Jørund. Han skulle
ha farsbruket til han døydde, men så skulle.det falle under bruket til Jørund. - Ola døydde
1762 og Kari 1763.
vedr. Henriks bruket se KB2052
vedr. Torgius Bruhek se KB
=Vigeland i Vennesla , Arne Krogstad s. 1
=
lensmann Aage Jensen Birkenes. Jens ble gift med datter til Gunnvald Sjuersen Vennesla.
Gunnvalds far, Sjuer Bendiktsen, eidde Vennesla fra ca. 1540 til ca. 1570. Han kjøpte også
Eikeland og Rønningen.
l 1624 eidde Jens Aagesen hele Vennesla og Øvre Vigeland som odelsgods. Han eidde også deler
av Steinsland i Birkenes og Frikstad i Randesund. Jens var med på å sende to ryttere i
Kalmarkrigen. Han fikk utlevert en muskett i 1618 fordi han var jordeier. Ble bøtelagt
sammen med Gunnar Heisel for å ha "huset ok helet en fredløs compan".
Hans sønn, Nils Jenssen, f. 1586, overtok Øvre Vigeland i 1621. De to eldste sønnene til
Nils var Aanund f. 1615 og Henrik f. 1617. Aanund døde omkring 1660. Broren Henrik samt
to av sønnene til Aanund, f. 1645 og Alv f. 1652, fikk hver sin tre-del av Øvre
Vigeland. De tre like store brukene,(fire engelske hver) fikk navn etter eieme: "Henrik-bruket", "Alv-bruket" og "To~us-bruket".
Henrik-bruket
Henrik hadde "Henrik-bruket" til ut i 1670-årene. Fra ham gikk det over til sønnen
Bergtor Henrikssøn. Hans sønn Aanund f. 1718, overtok bruket i 1762. Han hadde to døtre
og en sønn. Bare den eldste datteren Asgjerd f. 1748, levde opp. Hun ble gift med Bård
Tolleivsøn som overtok gården. I1789 solgte han "Henrik-bruket" til Peder Mørch.
Dermed ble bruket slått sammen med Nedre Vigeland.
Alv-bruket
Alv overtok sin del av Øvre Vigeland omkring 1675. Sønnen Aamund f. 1686, overtok Alv-bruket i 1718. Han ble gift med Siri Olsdtr., datter til Ola Gunnarsson Moseid. Deres sønn Ola, f. 1713,
tok over bruket engang i 1730-årene. Da han døde i 1762, kom bruket under "Torjus-bruket".
Torjus-bruket
Torjus Aanundsen overtok sin del av Øvre Vigeland omkring1670. Sønnen Aanund Torjusson overtok bruket ca. 1710. Husene lå sannsynligvis på Høgvollane. Aanund var skrivefør og hadde fire bøker. Det var: " 1 part af Bibelen, Povel Andersen Medelbyes huuspostil, Kong Davids Psalter, sangviis, I fuldkommen psalmebog". Kona til Aanund hette Berte Sveinsdatter. Deres sønn: Svein, f.
1699, tok over etter sin far omkring 1728. Han ble gift med Signe Kristjersdatter Paulen. De fikk tre døtre. Den eldste, Ingrid f. 1727, giftet seg i 1747 med Jørgen Jenssen Haus. Han overtok Torjus-
bruket. I tillegg fiU han Alv-bruket da Ola Aamundsen døde i 1762. Med det eidde han 2/3 av Øvre Vigeland. Ingrid og Jørgen
|
Ca 1686 - Ca 1718 (32 år)
